Nhà Ama Kông - Ngôi nhà của 3 vua săn voi Tây Nguyên

Nhà sàn cổ của 3 Vua săn voi tại buôn Đôn, Đăk Lăk, Tây Nguyên

Ngôi nhà sàn cổ ở buôn Đôn, hay bản Đôn thuộc xã Krông Na, huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk là điểm tham quan không thể bỏ qua đối với du khách. Chủ nhân của ngôi nhà này là Y Thu Knul (1828 - 1938) - ông tổ nghề săn voi, người có công khai phá, mở đất, lập ra buôn Đôn và được nhân dân tôn làm tù trưởng. Trong cuộc đời mình, ông đã săn bắt và thuần dưỡng gần 500 con voi rừng.

Theo các già làng, năm 1861, Y Thu Knul săn được một con voi trắng quý hiếm (lông, da voi màu trắng, ngà màu hổ phách). Ông đã mang tặng con voi quý này cho vua Xiêm. Đáp lại, vua Xiêm đã ban tặng cho Y Thu Knul nhiều vàng bạc và phong là Khun Yu Nốp - nghĩa là “Vua săn voi”.

Ngôi nhà cổ ở buôn Đôn của Y Thu Knul được xây dựng hoàn toàn bằng gỗ, theo kiểu kiến trúc chùa tháp của Lào - Thái, được khởi công từ tháng 10-1883 và hoàn thành tháng 3-1885. Đó là ngôi nhà to đẹp nhất buôn Đôn thời bấy giờ. Tầng dưới là nơi nhốt gia súc và nhà kho, tầng trên để ở. Để xây dựng ngôi nhà này, chủ nhân đã phải huy động sức kéo của 18 con voi kéo gỗ cùng 14 thợ lành nghề. Trị giá căn nhà thời điểm đó tương đương 12 con voi có cặp ngà dài. Điểm độc đáo nhất của căn nhà là bộ mái được lợp bằng ngói gỗ cà chít. Toàn bộ ngôi nhà được làm bằng gỗ hương, căm xe... Qua thời gian, ngôi nhà tuy đã xuống cấp nhưng vẫn lưu giữ được nhiều kỷ vật của các Vua voi qua nhiều thế hệ.

Ngôi nhà này đã gắn liền với 3 thế hệ Vua săn voi ở Buôn Đôn. Đó là Y Thu Knul - vua voi đầu tiên, tiếp theo là Ama Pợ Pho Khăm Súc - cháu rể của Y Thu Knul  và cuối cùng là Y Prung Êban - tên thường gọi là Ama Kông (1909 - 2012) và là con rể của Y Thu Knul. Trong cuộc đời mình, Ama Kông đã săn được 298 voi rừng, trong đó có 3 bạch tượng - một loài voi trắng quý hiếm. Trong chuyến săn voi cuối cùng năm 1996, ông bắt được 7 con voi. Sau đó ông chuyển sang làm huấn luyện voi cho rừng quốc gia Yok Đôn. Năm 2012, Ama Kông mất ở tuổi 103.